ریسک‌های سیستماتیک بلای جان بازار 

بازار سرمایه سال ۱۴۰۲ را با رشد نماگرها شروع کرد و تا نیمه اردیبهشت با پیشتازی خوبی سقف تاریخی شاخص کل را شکست اما به یکباره ورق برگشت به گونه‌ای که در پایان بهمن‌ماه شاخص کل پایین‌تر از سقف سال ۱۳۹۹ قرار گرفت.
شاید بتوان عوامل تاثیرگذار در رکود و افت ارزش بورس و خروج نقدینگی اشخاص حقیقی از سهام را در سه حوزه تصمیم های دولتی، تنش های منطقه ای و سیاست جدید پولی بانک مرکزی توصیف کرد؛ عواملی که تماما به عنوان ریسک سیستماتیک تعبیر می‌شود و سهامداران با اتکا به تنوع بخشی در سبد سهام قادر به کاهش این ریسک ها نبودند و عملا فعلان بازار یا باید خروج از سهام را انتخاب می کردند و یا زیان را در پرتفوی خود مشاهده می‌کردند. آنچه که با وقوع رخدادهای مزبور به ویژه تنش‌های منطقه ای از سوی سهامداران مطالبه می شد اتخاذ سیاست‌های حمایتی از بازار از سوی دولت بود ولی در عمل چنین موردی اتفاق نیفتاد و با رونمایی بانک مرکزی از گواهی سپرده خاص ۳۰ درصد رکود فراگیر بر بورس سایه افکند و خروج نقدینگی اشخاص حقیقی در شرایطی که ارزندگی بازار سرمایه از منظر بنیادی و سنجه های ارزش دلاری بازار سرمایه از عقب افتادگی بورس از تورم حکایت دارد رقم خورد، موردی که به طور حتم در آینده می تواند برای رشد بازار دلیل موجهی باشد.
در حوزه تصمیمات دولتی موضوع انرژی و کاهش مشوق‌ها اولین شوک جدی به بازار بود که به ویژه صنعت پتروشیمی را با چالش مواجه ساخت، موضوع تغییر در نرخ گذاری محصولات پالایشی نیز در نهایت موج دیگری از بی‌اعتمادی در بازارسرمایه را تشدید کرد که البته برای سال آینده با توجه به تغییرات قیمت گاز در جهان و همچنین احتمال اصلاح دستورالعمل قیمتی محصولات پالایشی می‌توان تعدیل اثرات منفی آنها را انتظار داشت و اگر اتفاق غیر قابل پیش بینی شده ای رخ ندهد خود عامل بهبود نسبی وضعیت خواهد بود، البته هم راستا با این موضوع می توان انتظارات بازار برای تغییرات در حوزه ارز نیمایی را نیز در نظر گرفت که شاید با توجه به حساسیت های سال ۱۴۰۲ وقوع آن برای سال آینده محتمل تر باشد. آنچه که به عنوان پروژه نامتناهی از سوی بانک مرکزی تعریف شده و نرخ سود ابزار با درآمد ثابت را به ۳۰درصد رسانده در صورت تداوم می‌تواند همچنان رقیبی جدی برای بورس عنوان شود.
اما برای سال ۱۴۰۳ نیم نگاهی به سیاست‌های انقباضی و کسری بودجه‌ای که توسط سازمان برنامه و بودجه نیز عنوان شده می‌تواند شرایط نوسانی را در بازار رقم بزند و البته انتظارات برای رخدادهای مثبت از هم‌اکنون در بین تحلیلگران بازار وجود دارد.

• حسن حسین نیا - کارشناس بازار سرمایه
• شماره ۵۳۲ هفته نامه اطلاعات بورس